ၾသဂုတ္လအတြင္း
က်င္းပျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည့္ ကယားတျပည္နယ္လုံး လူငယ္မ်ားေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးမႈ
KAYAH YOUTH FORUM တြင္ လူငယ္မ်ားက သစ္ေတာျပဳန္းတီးမႈမ်ားႏွင့္
သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ထိခိုက္ေစမည့္ သတၱဳတူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား
ဒီမိုကေရစီနည္းလမ္းက်က် ျပဳလုပ္သြားႏိုင္ရန္အတြက္ နည္းလမ္းေတြကို
ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။ ျပည္နယ္အတြင္း သစ္ေတာထုတ္လုပ္မႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး
အစိုးရအေနျဖင့္ ျပည္သူမ်ားအေပၚ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရွိစြာ ခ်ျပ
ေပးႏိုင္ရန္အတြက္ ေတာင္းဆိုသြားၾကမည္ဟုလည္း ေဆြးေႏြးသြားခဲ့ၾကပါတယ္။
၎ေဆြးေႏြးခ်က္ေတြႏွင့္ ပတ္သက္၍ ကႏၱာရဝတီတိုင္း(မ္)မွ သတင္းေထာက္ ဖဲဘူးက KAYAH YOUTH FORUM မွာ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ အခန္းက႑အေနျဖင့္ ဦးေဆာင္ေဆြးေႏြးေပးသြားသည့္ ကလ်ာဏမိတၱေဖာင္ေဒးရွင္းမွ ဆရာဘိုဘိုလြင္ကို ေတြ႕ဆုံေမးျမန္းခဲ့ပါတယ္။
ေမး ။ ။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္နဲ႕ပါတ္သက္လို႕ ကယားျပည္နယ္ရဲ႕ အေျခအေနကို ဆရာ့အေနနဲ႕ ဘယ္လိုျမင္ပါသလဲ။
ေျဖ ။ ။ ကယားျပည္နယ္အေနအထားကေတာ့ အဓိက သစ္ထုတ္လုပ္ငန္းေပါ့ေနာ။ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႕ ဒီ KAYAH YOUTH FORUM မွာ လည္း ၀ိုင္းၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးၾကတာေပါ့ေနာ။ ဒါေတြပဲအဓိကထြက္လာပါတယ္။
သစ္ထုတ္လုပ္မႈေတြ အရမ္းမ်ားတဲ့အေၾကာင္းေပါ့ေနာ။ ဆိုေတာ့ လူငယ္ေတြ ျပည္သူလူထုေတြက လာမည့္ႏွစ္ထဲမွာ သစ္ေတာ ဖုံးလြမ္းမႈရာခိုင္နႈန္းက ေတာ္ေတာ္မွ က်န္ပါအံုးမလား.. လို႕ အ၇မ္းစိုးရိမ္ၾကတာ ေပါ့ေနာ.. ဒါေပမဲ့ တိက်တဲ့ ဒီ DATA ေပါ့ေနာ ကယားျပည္နယ္ရဲ႕ သစ္ေတာဖုန္းလြမ္းမႈ.. ဘယ္နွစ္ခုနွစ္က ဘယ္ေလာက္ ရွိတယ္.. ဘယ္နွစ္ခုနွစ္မွ ဘယ္ေလာက္လဲဆိုတာ က်ေနာ္ေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ DATA မရွိတဲ့အတြက္ က်ေနာ္.ဆီမွာမရွိတဲ့အတြက္က်ေနာ္မေျပာျပနိုင္ပါဘူး ..။ဒါေပမဲ့ အားလံုးေယဘုယ် အားျဖင့္ ေတာ့ သိထားၾကတဲ့အထဲမွာေတာ့ ကယားျပည္နယ္ရဲ႕ သစ္ထုတ္လုပ္မႈေတြ အရမ္းမ်ားေနတယ္။ ဆိုေတာ့ ဒီYOUTH FORUM ကေန အစိုးရကို .. ျပည္နယ္အစိုးရကို ဒီ၀င္ေငြရွာေဖြတဲ့ေနရာမွာ သစ္ေတာ တအား ထုတ္လုပ္ျခင္းအားျဖင့္ ရတဲ့နည္းကို ေလ်ာ့ေစခ်င္ၿပီး ျဖစ္နိုင္ရင္ေတာင္မွ ရပ္ေစခ်င္ၿပီေပါ့.. ဆိုေတာ့ သစ္ေတာျပဳန္းတီးမႈ ကိစၥေၾကာင့္ ျဖစ္လာတဲ့ေနာက္ဆက္တြဲ က ရာသီဥတုက အရင္ကလိုမဟုတ္ေတာ့ဘူး ကယားျပည္နယ္ဟာ အရမ္းပူလာတယ္။ အဲဒါေတြေတာ့ က်ေနာ္တို႕ေျပာျဖစ္တယ္။ တကယ္လည္း ဒါက ျပည္သူေတြက တိုင္းထြာစရာေတာင္ သိပ္မလိုပဲ ခံစားရတဲ့အရာပါ။ ေနာက္ ရာသီဥတုေဖါက္ျပန္လာျပီ အဲကိစၥေတြလည္းခံစားရတယ္။ တခ်ိဳ႕ဟိုစာ ေလထုညစ္ညမ္းမႈ ရွိမရွိေတာ့ က်ေနာ္တို႕ ေသခ်ာ စစ္တမ္း ေကာက္ထားတဲ့ သုေတသနမရွိေတာ့ အဲဒါေတာ့ မေျပာျပႏိုင္ပါဘူး။အဲ..ေနာက္ က်ေနာ္တို႕ MAINING ေပါ့ေနာ.. သတၱဳတြင္းတူးေဖာ္တဲ့ လုပ္ငန္းေတြ ကလည္း အရင္ကတည္းကရွိတယ္.. အခု လည္းထပ္ၿပီးေတာ့ အမ်ားႀကီး.. ဒီလုပ္ငန္းေတြ တိုးခ်ဲ႕လာတယ္ဆိုေတာ့… ဒီ MAINING ေတြကေနၿပီးေတာ့မွ လုပ္တဲ့ဟာေတြက က်ေနာ္တို႕ သံလြင္ျမစ္ထဲဖက္ေတြကို ဒီအဆိမ့္ျဖစ္ေစတဲ့ ဒီဓာတုေဗဒ … ဒီ POLUTION ျဖစ္ေစတဲ့အရာေတြ ပါသြားနုိင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒါလည္း က်ေနာ္တို႕တိတိက်က် RESEARCH ေတြလုပ္ဖို႕ လုိတယ္။ အဲေတာ့ တကယ္ IMPACT ACCESSMENT ေတြလုပ္ဖို႕လိုတယ္။ ဒါေပမဲ့ စိုးရိမ္ရသလားဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႕က ပါတ္၀န္းက်င္ခ်စ္တဲ့ အဖြဲ႕ေတြဆိုေတာ့ စိုးရိမ္တယ္ေပါ့ေလ။ ဒါေတြကို လုပ္ေဆာင္ေပးေစခ်င္တယ္ေပါ့ေလ
..ေသခ်ာ ေလ့လာဆန္းစစ္မႈေတြ လုပ္ၿပီးေတာ့မွ ထိန္းေၾကာင္းေပးဖို႕…။
ေမး ။ ။ အခုကယားျပည္နဲ႕ရဲ႕ လက္ရွိ သစ္ေတာျပဳန္းတီးမႈအေျခအေနက ဘယ္လိုရွိပါသလဲ..။
ေျဖ ။ ။ သစ္ေတာ ျပဳန္းတီးမႈကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ ရွိခဲ့ၿပီးသားဆိုေတာ့ အနာဂတ္မွာ ရွိေတာ့မယ္ေတာင္ မထင္ဘူး… ျပဳန္းစရာ ေတာကမရွိေတာ့လို႕ ေနာက္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႕ ေတာက ေတာ္ေတာ္ေလးေတာ့ ေလ်ာ့သြားၿပီလို႕ သိရတယ္ေပါ့ေနာ။
ဒါေပမယ့္ ခုနေျပာသလိုတိက်တဲ့ DATA ေလးေတြနဲ႕က်ေနာ္တို႕ ရွိဖို႕လိုေနတယ္ေပါ့ေနာ။ အဲဒါေၾကာင့္မို႕လို႕ က်ေနာ္တို႕ KAYAH YOUTH FORUM ကေန တင္ျပေတာင္းဆိုမယ့္အခ်က္ထဲမွာ ျပည္နယ္အစိုးရအေနနဲ႕ က်ေနာ္တို႕ ၀က္ဆိုက္ကေလးတခု ေထာင္ထားေပးမယ္။ အဲဒီ၀က္ဆိုက္မွာ ဒီ ENVIROMENT နဲ႕ပါတ္သက္ၿပီး ေတာ့မွ DATA ေတြကိုေပါ့ေနာ.. ကယားျပည္နယ္မွာ သစ္ေတာဖုန္းလြမ္းမႈက ဘယ္နွစ္ခုနွစ္ကဆိုဘယ္ ေလာက္ရွိ တယ္။ ေနာက္သစ္ထုတ္လုပ္မႈက အစိုးရပိုင္းကထုတ္တာေရာ ကုမၸဏီ ေတြက အဖြဲ႕အစည္း ေတြက ထုတ္တာေရာ သစ္တန္ခ်ိန္ ဘယ္ေလာက္ထြက္ခဲ့တယ္… အဲဒီအတြက္ နိုင္ငံေတာ္က ၀င္ေငြဘယ္ေလာက္ရ ခဲ့တယ္… အခြန္အခေတြဘယ္ေလာက္ရတယ္… ေနာက္ဘယ္ေလာက္ထိေတာက က်န္ေသးတယ္..ဘယ္ေန ရာေတြက မရွိေတာ့ဘူး… ေနာက္အစားထိုးျပန္လည္စိုက္ပ်ိဳးၿပီး ထူေထာင္ထားတဲ့သစ္ေတာေတြေရာ ဘယ္ေလာက္ထိရွိတယ္ အဲဒီ DATA ေတြကုိ သတင္းအခ်က္အလက္ ေတြကို တိတိက်က် က်ေနာ္တို႕ အမ်ားျပည္သူသိေအာင္ ေပါ့ေနာ.. TRANSPERENCY ရွိရွိ ခ်ျပေပးဖို႕ ျပည္သူေတြအေနနဲ႕ က်ေနာ တို႕ ေတာင္းဆိုမႈေတြလည္းရွိပါတယ္။
ေမး ။ ။ အခုက်ေနာ္တို႕လြိဳင္ေကာ္မွာျမင္ေနရတာက တခ်ိဳ႕အမိႈက္ေတြက လမ္းေဘးမွာေတြပဲ စုပံု ထားတာကိုေတြ႕ေနရတယ္ေပါ့ေနာ.. အဲေတာ့ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္နဲ႕သက္ဆိုင္တဲ့့ တျခားအက်ိဳးဆက္ေတြ ဘယ္လိုျဖစ္လာႏိုင္ပါသလဲခင္ဗ်။
ေျဖ ။ ။ ဒီအမိႈက္ကိစၥကေတာ့ တျခားေသာေဒသ တျခားေသာႏိုင္ငံေတြ နဲ႕ယွဥ္ၾကည့္ရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႕ ဆီမွာ အရမ္းႀကီး မဆိုးေသးဘူးလို႕ေတာ့ က်ေနာ္ ေျပာလို႕ရတယ္။ ဘာျဖစ္လို႕လဲဆိုရင္ POPULATION ဒီ လူဦးေရနည္းတဲ့အတြက္လည္း ….
ဒါေပမဲ့ ဘာပဲေျပာေျပာ ၿမိဳ႕နယ္ေတြထဲမွာ လြိဳင္ေကာ္ဆိုေတာ့ အရမ္းဆိုးေနၿပီေပါ့ … ဒီအမိႈက္သရိုက္ကိစၥ ေတြက အရမ္းသံုးစြဲေနလို႕… ဒါေၾကာင့္မလို႕ လူငယ္အဖြဲ႕ေတြက တတ္နိင္သေလာက္ သူတို႕ CAMPAIGN ေလးေတြလုပ္တာ ပညာေပးေလးေတြလုပ္တယ္... ဒါေပမဲ့ ဟို.. လက္ရွိျပႆနာ ISSUE ႀကီးႀကီးျဖစ္ေနၿပီလို႕ေတာ့က်ေနာ္တို႕ ေျပာလို႕မရေပမဲ့ အနာဂတ္အတြက္ က်ေနာ္တို႕အခုကတည္းက ႀကိဳျပင္ထားႏိုင္မွ ေတာ္ကာက်မယ္ေပါ့ေနာ.. အဲေရာဂါက ျဖစ္လာမွ ကုဖို႕က ေတာ္ေတာ္မလြယ္တာဗ် အဲေတာ့ အခုကတည္းကျပည္သူေတြကို ဒါေတြကိုသိေနဖို႕ေပါ့ေနာ။ ျဖစ္နိုင္ရင္ေတာ့ ပလပ္စတစ္ အႏၱာရယ္ကိုသိ ထားမယ္ဆိုရင္… လိုမွသံုးမယ္ေပါ့ေနာ.. တတ္နိုင္ သေလာက္ေလ်ာ့သံုးမယ္။ ..ျဖစ္နုိင္ရင္ ဒီအိပ္တခုကို သံုးၿပီးၿပီဆိုလည္း အႀကိမ္မ်ားစြာ သံုးမယ္ ၿပီးေတာ့စြန္႕ပစ္တဲ့အခါ မွာလည္း တကယ့္ကို စနစ္တက်စြန္႕ပစ္ၾက မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒါက ႀကိဳတင္ကာကြယ္ထားရာ ေရာက္တာေပါ့…။ ေနာက္ က်ေနာ္တို႕ ပိုစိုးရိမ္တာကေတာ့ ေနာက္ဆုိရင္ ကယားျပည္နယ္ဟာ ယိုးဒယာ နဲ႕ ထိုင္းနဲ႕ နယ္စပ္ တံခါးေတြပြင့္သြား မယ္ဆိုရင္လမ္းမႀကီး ေတြက ပြင့္သြားေတာ့မယ္ ဒါဆိုရင္ အရင္တုန္းက မစည္ကားပါဘူးဆိုတဲ့ က်ေနာ္တို႕ရဲ႕ေဘာလခဲ တို႕ လမ္းတေလွ်ာက္ကၿမိဳ႕နယ္ေတြ အရမ္းနဲ႕ကိုစည္းကားသြားမယ့္ အေနထားမွာေပါ့ေနာ.. ၿပီးေတာ့ သူတို႕ ထိုင္းဖက္ကေနကုန္စည္ေတြ အမ်ားႀကီး၀င္လာမယ့္ အေနအထား ေတြရွိတယ္။ က်ေနာ္တို႕က်န္းမာေရး အတြက္ လည္း သိပ္အေထာက္အကူမျဖစ္ ပတ္၀န္းက်င္ကိုလည္း ညစ္ညမ္းေစတဲ့ ဒီ.. အဲလိုေပါ့ေနာ့.. အစားအေသာက္ေတြ က်ေနာ္တို႕ေခၚတာေတာ့ (junk food) အမိႈက္သရိုက္အစားအစာေတြ အမ်ားႀကီး၀င္လာေတာ့မွာ က်ေနာ္သိတယ္။ အဲေတာ့ အဲဒါေတြ၀င္လာရင္ အဲဒါနဲ႕အတူ က်န္းမာေရးနဲ႕အတူ က်ေနာ္တို႕ပတ္၀န္းက်င္ကို အမိႈက္သရိုက္ ေတြက အရမ္းႀကီးထိခုိက္လာနိုင္တယ္ အဲဒါေၾကာင့္ မို႕လို႕ အခုကတည္းက က်ေနာ္တို႕ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ ထားႏိုင္မွ ေတာ္ကာက်မယ္.. လို႕က်ေနာ္တို႕ျမင္ပါတယ္။
ေမး ။ ။ အခုကယားျပည္နယ္ထဲမွာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိခိုက္မႈအမ်ားဆံုးေနရာက ဘယ္ေနရာလဲ..
ေျဖ ။ ။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိခိုက္မႈအမ်ားဆံုးဆိုရင္ေတာ့ ျပည္နယ္ထဲမွာေတာ့ က်ေနာ္တို႕က တျခားေဒကေတြလို ႀကီးမားတဲ့ အရမ္းႀကီးမားတဲ့ ဟိုစာေပါ့ေနာ.. စက္မႈဇံု ေတြေတာ့ ႀကီးႀကီးမရွိေသး တဲ့အတြက္ IMPACT ေတာ့ က်ေနာ္တို႕မွာေတာ့ ေျပာစရာ ျပစရာေတာ့ သိပ္မရွိပါဘူး။ က်ေနာ္တို႕ စုိးရိမ္တာ ေတာ့ MINGING ေတြပါ သတၱဳေတြ တူးေနတဲ့လုပ္ငန္းေတြက အဲဒီေဒသေတြမွာ ေတာ္ေတာ္ေတာ့ ႀကီးနိုင္တယ္လို႕ ထင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ခက္တာက အဲလုပ္ငန္းေတြေၾကာင့္ ဘယ္ေလာက္ ဒီ ENVIROMENT
အေပၚမွာ ဘယ္ေလာက္ ထိ သလဲ SOCIETY လူမႈ အသိုင္းအ၀ိုင္းမွာ ဘယ္ေလာက္ IMPACT ျဖစ္သလဲ ဆိုတာကိုက်ေနာ္လည္း စိတ္၀င္စားတယ္ခင္ဗ်။ ဒါေပမဲ့ တျခားေလ့လာေနတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြ ရွိမလားေတာ့ မသိဘူး။ က်ေနာ့္မွာေတာ့ အဲဒီ DATA ေလးေတြ အားနည္းေနတဲ့အတြက္ အတိက်ေတာ့ မေျပာနိုင္ေဘူး ေသခ်ာတာကေတာ့ အဲလိုတူးေဖာ္တဲ့လုပ္ငန္းေတြမ်ားရင္ အဲဒီအႀကီးက်ယ္လုပ္တဲ့ ေဒသမွာေတာ့ ..IMPACT ကေတာ့ ပိုၿပီးရွိနိုင္မယ္လို႕ထင္တယ္။ ေတာျပဳန္းမႈေတြေပါ့.. အနည္းဆံုး….။
ေမး ။ ။ ေနာက္ျပီးေတာ့ ဒီ ဘီလူးေခ်ာင္ ေခ်ာင္းေရထဲမွာ အင္းေလးက စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းမွာ အသံုးျပဳတဲ့ ပိုးသတ္ေဆး ေတြပါလာတယ္လို႕ သိရတယ္ခင္ဗ်။ အဲဒါေၾကာင့္ ေဒသခံေတြ ေသာက္သံုးေရကို ထီးစခန္း ကေန သြယ္ယူလာဖို႕ လြတ္ေတာ္အမတ္ေတြက လႊတ္ေတာ္မွာ တင္ျပဖူး တယ္လို႕သိရတယ္ခင္ဗ်။ အဲဒါနဲ႕ပါတ္သက္ၿပီးေတာ့ေရာ့ ဆရာ့အေနနဲ႕ ဘယ္လိုျမင္ပါသလဲ…။
ေျဖ ။ ။ အင္းေလးကန္မွာေတာ့ က်ေနာ္ပိုးသတ္ေဆးေတြ သံုးတာ မ်ားတာေတာ့ က်ေနာ္သိတယ္ခင္ဗ် လက္လည္းလက္ခံပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္တို႕ အင္းေလး..ကန္ရဲ႕ ေရထဲက ရွိတဲ့ ညစ္ညမ္းမႈေပါ့ေနာ… ပိုးသတ္ေဆးအဆိပ့္ အၾကြင္းအက်န္ေတြကိုလည္း တိုင္းတာၾကတဲ့ သုေတသန တခ်ိဳ႕ရွိေတာ့ အဲဒါကိုေတာ့ လက္ခံလို႕ရေပမယ့္ ဒီစီးလာတဲ့ လမ္းေၾကာင္းကရွည္ေတာ့ ေနာက္ ေရစီးကလည္း အရမ္းမသန္ေတာ့ ဘီးလူးေခ်ာင္း တို႕ဘာတို႕… ဒီ… သူက ဖယ္ခံုအင္း မိုးၿဗဲအင္းကေန တဆင့္လာရတာဆိုေတာ့ ဘီးလူးေခ်ာင္း ထဲထိ ဘယ္ေလာက္ပါလာသလဲေပါ့ ဘာလို႕လဲဆို လမ္းေၾကာင္းက နည္းနည္းရွည္တယ္ဆိုေတာ့.. တခ်ိဳ႕ကလည္းေအာက္မွာ အနည္က်သြားေတာ့ ..ဖယ္ခံုအင္းတို႕ရဲ႕ ေအာက္မွာ က်န္ခဲ့ရင္က်န္ခဲ့မွာေပါ့ ဆိုေတာ့ ဒီေလာက္ထိပိုးသန္႕ေဆး အၾကြင္းအက်န္ေတြက ဘီလူးေခ်ာင္းထဲထိ ပါလာသလားေပါ့။ ေနာက္တခုကလည္း အင္းထဲက ပါလာတာထက္ပိုၿပီးေတာ့ အဆိပ္အေတာက္ ပစၥည္းေတြပါတယ္ဆိုရင္ေတာင္ ပိုၿပီးမ်ားနိုင္တာက က်ေနာ္တို႕ရဲ႕ ..ဘာလဲ…. မိုးၿဗဲနားေလးကေနစၿပီး တ၀ိုက္ေပါ့ ေနာ.. ဘုရားျဖဴ၊ ေဖာင္းေတာ အဲ… အဲဒီစိုက္ကြင္းေတြ ေဘးနားမွာရွိတာေကာ.. ဘီလူးေခ်ာင္းေဘးက အဲဒီစိုက္ခင္းေတြလည္း ၀င္လာတဲ့ပိုးသတ္ေဆးေတြကေန ပိုၿပီးေတာ့ ျဖစ္နိုင္ေျခမ်ားတာေပါ့ အင္းေလးမွာ သံုးလုိက္တဲ့ ပိုးသတ္ေဆးက ေတာ့ အင္းေလး ရဲ႕ ဇကာအင္းဖယ္ခံု အင္းေလာက္မွာ အနည္က်တဲ့ဟာလည္း က်သြားမွာေပါ့။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္ေလာက္ထိ ဒီအထိ စီးေမွ်ာလာလဲဆိုတာကိုေတာ့ က်ေနာ္တို႕ ဘီလူးေခ်ာင္းေရကို ေသခ်ာဓါတ္ခြဲစမ္း သပ္ဖို႕ေတြလိုပါမယ္။ ဘာျဖစ္လို႕လဲဆိုေတာ့ အမ်ားျပည္သူကို ဒီေရနဲ႕ ျပန္ျဖန္႕တယ္ဆိုေတာ့။ က်ေနာ့အထင္ေတာ့ ဒီစည္ပင္တို႕ဘာတို႕ ဒီ ေရျဖန္႕ျဖဴေရးအဖြဲ႕ကလည္း ဒါကို အရမ္းအႏၱာရယ္မရွိလို႕ ဒါကိုျဖန္႕ေနတာလို႕ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲလိုပဲ ဘီလူးေခ်ာင္းေရးက ဘယ္ေလာက္ထိသန္႕ သလဲဆိုတာကိုေတာ့ တိက်တဲ့ DATA လည္း က်ေနာ့္မွာမရွိတဲ့အတြက္ … ဒါကိုလည္း က်ေနာ္တို႕ေျပာျဖစ္ၾက ပါတယ္..။
ေမး ။ ။ ျပည္နယ္မွာ သတၱဳတူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းေတြ ၿပီးေတာ့ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုတို႕ေဆာက္ဖို႕၊ ခေနာက္စိမ္းစက္ရံုတို႕ေဆာက္ဖို႕ စီမံကိန္းေတြ အမ်ားႀကီး၀င္လာေနတာကို လူထုေတြက ကန္႕ကြက္ ေနၾကတယ္ေပါ့ေနာ ၿပီးေတာ့ ဒီ ဖိုရမ္ စတဲ့ေန႕မွာ စီမံကိန္းေတြကိုကန္႕ကြက္တဲ့အေပၚမွာ ခိုင္လံုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႕ကန္႕ကြက္ၾကဖို႕ ေျခေျချမစ္ျမစ္ရွိၾကဖို႕လိုတယ္လို႕ ဝန္ႀကီးက ေျပာတယ္ခင္ဗ်။ အဲဒါ ဆရာတို႕အေနနဲ႕ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိခိုက္မႈရွိမရွိ သုေတသနျပဳၿပီးေတာ့ စမ္းသပ္ဖို႕ လုပ္ငန္းေတ မရွိဘူးလား။
ေျဖ ။ ။ အဲဒါကေလ က်ေနာ္တို႕ ပညာရွင္လည္းလိုပါတယ္ခင္ဗ်။ ဒီ EIA သေဘာမ်ိဳးေတြေပါ့ေနာ။ ENVIROMENTAL IMPACT ACCESSMENT လုပ္ဖို႕ေပါ့ေနာ။ SOCIAL IMPACT ACCESSMENT လုပ္ဖို႕ေတြ.. ပညာရွင္လည္းလုိတဲ့အတြက္ က်ေနာ္တို႕က အဲဒါ အစိုးရဖက္ကို ေတာင္းဆိုခ်င္တာက အဲဒီလုပ္ငန္းေတြကို မလုပ္ခင္မွာ ဘယ္လိုလုပ္မွာလဲ ဘယ္ေလာက္ႀကီးမွာလဲေပါ့ေနာ။ ဆိုေတာ့ အဲဒီလုပ္ငန္းကလည္း တက္လာနိုင္တဲ့ IMPACT ကလည္းဘယ္ေလာက္ရွိလဲ ရမယ့္အက်ိဳးေက်းဇူးက ဘယ္ေလာက္လဲ။ ထိမွာ နစ္နာမွာနဲ႕ ရမည့္အက်ိဳးေက်းဇူးနဲ႕ယွဥ္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႕ လုပ္သင့္လား မလုပ္သင့္လားဆိုတာကို ျပည္သူေတြကဆံုးျဖတ္ပါလိမ့္မယ္။ ဆိုေတာ့ အဲဒီအေျဖမရွိပဲနဲ႕ကို… က်ေနာ္တို႕ခုနေရွ႕ကေျပာခဲ့သလို အေထာက္အထား အရမ္းႀကီးမခိုင္လံုပဲနဲ႕ မလုပ္နဲ႕လို႕ က်ေနာ္တို႕ ခရီးဆက္မယ္ဆိုရင္လည္း က်ေနာ္တို႕ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးကို ဟန္႕တားသလို ေနာက္ျပန္ဆြဲသလိုလည္း ျဖစ္ေနမွာေပါ့ေလ။
အကယ္၍ထိခိုက္နွစ္နာမႈက အရမ္း မေျပာပေလာက္ေအာင္နည္းၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႕ ေဒသအတြက္ တိုင္းျပည္အတြက္ အက်ိဳးအျမတ္ ေတြအမ်ားႀကီးရမယ္လုပ္ငန္းဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႕ ဟိုစာ လုပ္သင့္တာေပါ့။ ဒါေၾကာင့္.မို႕လို႕EIA .. SIA လုပ္ဖို႕ အစိုးရကေနၿပီးမွ လာလုပ္မည့္ လုပ္ငန္းကုမၸဏီေတြကို တြန္းအားေပးဖို႕ EIA လုပ္ပါ EIA REPORTေပးပါ။ ၿပီးေတာ့ ျပည္သူေတြကိုခ်ျပေပးပါ။ ဒါမွ က်ေနာ္တို႕ ဒီဟာကိုၾကည့္ျပီးေတာ့ ဒါလုပ္သင့္တယ္ မလုပ္သင့္ဘူးဆိုတာ..ျပည္သူေတြကဆံုးျဖတ္ရေတာ့မွာပါ။ ဒီမိုကေရစီေခတ္ႀကီးမွာေတာ့ ဒီလို စၿပီးသြားရေတာ့မယ္ေပါ့ေနာ။ ျပည္သူေတြ ၊ က်ေနာ္တို႕လူငယ္ေတြအတြက္က ဘယ္ေလာက္ ထိလုပ္နိုင္မလဲဆိုေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္တဲ့အပိုင္းေတာ့ က်ေနာ္တို႕လုပ္နိုင္ပါတယ္။ ဘယ္လုပ္ငန္းေတြ ကေတာ့ျဖင့္ စည္းကမ္းေဖာက္ေနသလိုပဲ ဘယ္လုပ္ငန္းေတြကေတာ့ျဖင့္ ပတ္၀န္းက်င္ ကိုအရမ္းထိခိုက္ေအာင္ နစ္နာေအာင္ လုပ္ေနသလိုပဲဆိုတာကို က်ေနာ္တို႕ ေစာင့္ၾကည့္တာေလးေတာ့လုပ္နိုင္တယ္။ ေထာက္ျပတာ ေလးေတာ့လုပ္နုိင္တယ္။ အထူးသျဖင့္အဲဒါကို တိတိက်က်စံုစမ္း ဖို႕ စစ္ေဆးဖို႕လိုရင္ေတာ့က်ေနာ္တို႕အစိုးရ ဌာန ေတြကိုတင္ျပရမွာပါ။
ေမး ။ ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းတဲ့ေနရာမွာ ပိုၿပီးေတာ့ ထိေရာက္ေအာင္ ဘယ္လိုေတြလုပ္ေစခ်င္ပါသလဲ၊ ဘယ္လိုလုပ္သင့္ပါသလဲ ဘယ္လိုေတြလုပ္ရမွာပါလဲခင္ဗ်။
ေျဖ ။ ။ အခုက်ေနာ္တို႕အားလံုးေမ်ာ္လင့္ေနတာကေတာ့ ပထမအဆင့္ကေတာ့ ျမန္မာနိုင္ငံရဲ႕ ENVIROMENTAL LAWS ကအရမ္း ေကာင္းဖို႕လုိပါတယ္။ အရမ္းကိုတိတိက်က်နဲ႕ ခိုင္ခိုင္မာမာနဲ႕ ရွိဖို႕လုိပါတယ္။ ဒါမွ သာလ်င္ မၾကာခင္၀င္လာမည့္ နိုင္ငံျခားရင္းနီးျမဳပ္နံမႈေတြကလည္း အမ်ားႀကီးလာ ေတာ့မယ္ဆိုေတာ့ အဲဒီအေပၚမွာ က်ေနာ္တို႕က ဥပေဒရွိမွသာလ်င္ ဒါကို စနစ္တက်ကိုင္တြယ္ၿပီး ေတာ့စီမံနိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႕လို႕ ပထမအခ်က္ကေတာ့ က်ေနာ္တို႕ ENVIROMENTAL LAWS ကိုအရမ္းေကာင္းေစခ်င္ပါတယ္။ LAWS ရွိရံုနဲ႕လည္းမၿပီးဘူး LAWS AND FORCEMENT ေပါ့။ အဲဒီ LAWS အတိုင္း တကယ္ ထိထိေရာက္ေရာက္အေရးယူေဆာင္ရြက္တာလည္းရွိဖို႕.. အဲခ်ိန္မွာ ျပည္သူေတြမွာ လည္းတာ၀န္ရွိတယ္။ ျပည္သူေတြကလည္း EVIROMENTAL AWARENESS ဆိုတဲ့ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္း ေရးနဲ႕ပါတတ္သက္တဲ့ အသိပညာဗဟုသုတ .. ဘာလုပ္ရင္ ဘယ္လုိထိမယ္… ဘာလုပ္ရင္ေတာ့မထိခိုက္ဘူး… ဆိုတဲ့ စစ္မွတ္တဲ့ ဗဟုသုတေတြေတာ့့ရွိေနဖို႕လိုတယ္။ ဟိုေၾကာက္စရာမလိုတဲ့ဟာကိုလည္း အရမ္းႀကီး ဇြတ္ ေၾကာက္ၿပီးစိုးရိမ္ေနမယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႕ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈေတြ အရမ္းေနာက္ေႏွးသြားနိုင္တယ္ ။ ဆိုေတာ့ ဒါေပမဲ့ ေၾကာက္ရမယ့္ ဟာကိုလညး္ ေၾကာက္ဖို႕လုိတယ္ ဒါေတြ လုပ္ရင္ေတာ့ ဒီလိုထိခိုက္မွာပဲ ဆိုတာကို ျပည္သူေတြကသိတယ္ဆိုရင္ ဘယ္သူလုပ္တယ္။ ဘယ္လိုလုပ္ေနတယ္၊ အကယ္၍ မေသခ်ာေသးရင္ေတာ့ မေသခ်ာတဲ့ စကားနဲ႕ပဲေျပာဖို႕လိုတယ္။ အရမ္းႀကီးစြတ္ၿပီးေျပာ လုိက္လို႕ လည္းမရဘူး။ ဒါဆိုရင္ က်ေနာ္တို႕ သံသယ ရွိလာၿပီဆိုတဲ့အဆင့္မွာ ေသခ်ာစံုစမ္းဖို႕ စစ္ေဆးဖို႕ ACCESSEMENT ေတြလုပ္ဖို႕ RESEARCH ေတြလုပ္ဖို႕ လိုၿပီလားေပါ့ေနာ..အဲဒါေတြ ျပည္သူဖက္ကလည္းအသံေတြတက္လာဖို႕လုိပါတယ္။ က်ေနာ့္အေန နဲ႕ ေပါ့ေနာ.. ေနာက္တခုကေတာ့ ျမန္မာနိုင္ငံမွာ အခုအသစ္ဖြဲ႕စည္းလိုက္တဲ့ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္း သိမ္းေရးနဲ႕ သစ္ေတာ ၀န္ႀကီးဌာနမွာေပါ့ေနာ.. ENVIROMENTAL နဲ႕ပါတ္သက္တဲ့ Consultation နဲ႕ပါတ္သက္တဲ့ဌာနကို ေသခ်ာျမန္ျမန္ေလးေပါ့ေနာ့ ၀န္ထမ္းအေရးအတြက္ ေလာက္ေလာက္ငွငွနဲ႕ တကယ္လုပ္ငန္းေတြကိုစၿပီးေတာ့ မွေဆာင္ရြက္ဖို႕ေနာက္ၿပီးေတာ့ ေဒသခံဒီလိုလူငယ္အဖြဲ႕ေတြ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ရွားတဲ့အဖြဲ႕ေတြကိုလည္း လက္တြဲပူးေပါင္း အားေပးကူညီဖို႕ အဲဒါေတြအမ်ားႀကီးလိုပါတယ္။
ေမး ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ် ၿပီးေတာ့ ဒီ္FORUM နဲ႕ပါတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဘယ္လုိရလဒ္ေတြထြက္လာမလဲခင္ဗ်။
ေျဖ ။ ။ ဒီYOUTH FORUM ကေတာ့ ရိုးရိုးရွင္းရွင္းေလးပါပဲ လူငယ္ေတြ က်ေနာ္တို႕လာဆံုၾကတယ္။ ေခါင္းစဥ္ေတြကေတာ့ ဒါ ေယ်ဘုယဆန္တဲ့ခါက်ေတာ့ အမ်ားႀကီးပဲ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႕ အဲမွာ က႑အလိုက္ေဆြးေႏြး ၾကတယ္ ေဆြးေႏြးတဲ့ဟာေတြေပၚမွာ က်ေနာ္တို႕ အစိုးရပိုင္းကို က်ေနာ္တို႕ ျဖစ္ေစခ်င္တာေတြကိုလည္းတင္ျပမယ္။ ဒါေတြလုပ္ေပးပါ… တခ်ိဳ႕ကလည္း ပုဂၢလိက စီပြားရွင္ေတြကို ေျပာခ်င္တဲ့စကားေတြပါမယ္။ တခ်ိဳ႕က အရပ္ဖက္ ျပည္သူအဖြဲ႕အစည္းေတြပါမယ္။ NGO ေတြြတို႕ အဖြဲ႕ေတြကိုတင္ျပတာေတြရွိမယ္ ။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ဒီလူငယ္ေတြထလုပ္ရမယ္ဟာေတြ ACTION ေတြရွိပါတယ္။ အဲဒါေလးေတြထြက္လာမယ္။
ေမး ။ ။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးနဲ႕ပါတ္သက္လို႕ေကာ ဆရာ့အေနနဲ႕ ဘာမ်ားထပ္ျဖည့္စြက္ ေျပာခ်င္ပါေသးလဲခ်င္ဗ်။
ေျဖ ။ ။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္မွာေတာ့ အထူးသျဖင့္ေတာ့ ကယားျပည္နယ္မ်ာေတာ့ က်ေနာ္တို႕က သစ္ထုတ္လုပ္မႈကိုအရမ္းအားျပဳတဲ့ လုပ္ငန္းေလးကိုေတာ့ နည္းနည္းထိန္းေစခ်င္တယ္။ ေနာက္ သစ္ေတာျပန္ လည္ထူေထာင္ေရး ထိန္းသိမ္းေရးေတြကိုလည္း ဦးစားေပးၿပီးေတာ့ မ်ားမ်ားလုပ္ေစခ်င္တယ္။ တျခားဟို ဓာတုေဗဒ အဆိပ့္သင့္တဲ့ကိစၥ ကေတာ့ က်ေနာ့အထင္ေတာ့ကယားျပည္နယ္မွာေတာ့တအားႀကီး ႀကီးႀကီးမား မား မရွိေလာက္ေသးဘူး.ေပါ့ေနာ။ ေနာက္တခုက ျပည္သူ ေတြက အခုကတည္းက ပတ္၀န္းက်င္ထိန္း သိမ္းေရးနဲ႕ပါတ္သက္တဲ့ အသိပညာ ဗဟုသုတေတြၾကြယ္၀ေနဖို႕လိုေနတယ္ေပါ့ေနာ။ အဲဒါေလးေတြ ေျပာခ်င္ပါတယ္။
http://burmese.bnionline.net/index.php/interview/kantarawaddy/15227-2013-09-02-15-56-00.html
၎ေဆြးေႏြးခ်က္ေတြႏွင့္ ပတ္သက္၍ ကႏၱာရဝတီတိုင္း(မ္)မွ သတင္းေထာက္ ဖဲဘူးက KAYAH YOUTH FORUM မွာ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ အခန္းက႑အေနျဖင့္ ဦးေဆာင္ေဆြးေႏြးေပးသြားသည့္ ကလ်ာဏမိတၱေဖာင္ေဒးရွင္းမွ ဆရာဘိုဘိုလြင္ကို ေတြ႕ဆုံေမးျမန္းခဲ့ပါတယ္။
ေမး ။ ။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္နဲ႕ပါတ္သက္လို႕ ကယားျပည္နယ္ရဲ႕ အေျခအေနကို ဆရာ့အေနနဲ႕ ဘယ္လိုျမင္ပါသလဲ။
ေျဖ ။ ။ ကယားျပည္နယ္အေနအထားကေတာ့ အဓိက သစ္ထုတ္လုပ္ငန္းေပါ့ေနာ။ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႕ ဒီ KAYAH YOUTH FORUM မွာ လည္း ၀ိုင္းၿပီးေတာ့ ေဆြးေႏြးၾကတာေပါ့ေနာ။ ဒါေတြပဲအဓိကထြက္လာပါတယ္။
သစ္ထုတ္လုပ္မႈေတြ အရမ္းမ်ားတဲ့အေၾကာင္းေပါ့ေနာ။ ဆိုေတာ့ လူငယ္ေတြ ျပည္သူလူထုေတြက လာမည့္ႏွစ္ထဲမွာ သစ္ေတာ ဖုံးလြမ္းမႈရာခိုင္နႈန္းက ေတာ္ေတာ္မွ က်န္ပါအံုးမလား.. လို႕ အ၇မ္းစိုးရိမ္ၾကတာ ေပါ့ေနာ.. ဒါေပမဲ့ တိက်တဲ့ ဒီ DATA ေပါ့ေနာ ကယားျပည္နယ္ရဲ႕ သစ္ေတာဖုန္းလြမ္းမႈ.. ဘယ္နွစ္ခုနွစ္က ဘယ္ေလာက္ ရွိတယ္.. ဘယ္နွစ္ခုနွစ္မွ ဘယ္ေလာက္လဲဆိုတာ က်ေနာ္ေလာေလာဆယ္မွာေတာ့ DATA မရွိတဲ့အတြက္ က်ေနာ္.ဆီမွာမရွိတဲ့အတြက္က်ေနာ္မေျပာျပနိုင္ပါဘူး ..။ဒါေပမဲ့ အားလံုးေယဘုယ် အားျဖင့္ ေတာ့ သိထားၾကတဲ့အထဲမွာေတာ့ ကယားျပည္နယ္ရဲ႕ သစ္ထုတ္လုပ္မႈေတြ အရမ္းမ်ားေနတယ္။ ဆိုေတာ့ ဒီYOUTH FORUM ကေန အစိုးရကို .. ျပည္နယ္အစိုးရကို ဒီ၀င္ေငြရွာေဖြတဲ့ေနရာမွာ သစ္ေတာ တအား ထုတ္လုပ္ျခင္းအားျဖင့္ ရတဲ့နည္းကို ေလ်ာ့ေစခ်င္ၿပီး ျဖစ္နိုင္ရင္ေတာင္မွ ရပ္ေစခ်င္ၿပီေပါ့.. ဆိုေတာ့ သစ္ေတာျပဳန္းတီးမႈ ကိစၥေၾကာင့္ ျဖစ္လာတဲ့ေနာက္ဆက္တြဲ က ရာသီဥတုက အရင္ကလိုမဟုတ္ေတာ့ဘူး ကယားျပည္နယ္ဟာ အရမ္းပူလာတယ္။ အဲဒါေတြေတာ့ က်ေနာ္တို႕ေျပာျဖစ္တယ္။ တကယ္လည္း ဒါက ျပည္သူေတြက တိုင္းထြာစရာေတာင္ သိပ္မလိုပဲ ခံစားရတဲ့အရာပါ။ ေနာက္ ရာသီဥတုေဖါက္ျပန္လာျပီ အဲကိစၥေတြလည္းခံစားရတယ္။ တခ်ိဳ႕ဟိုစာ ေလထုညစ္ညမ္းမႈ ရွိမရွိေတာ့ က်ေနာ္တို႕ ေသခ်ာ စစ္တမ္း ေကာက္ထားတဲ့ သုေတသနမရွိေတာ့ အဲဒါေတာ့ မေျပာျပႏိုင္ပါဘူး။အဲ..ေနာက္ က်ေနာ္တို႕ MAINING ေပါ့ေနာ.. သတၱဳတြင္းတူးေဖာ္တဲ့ လုပ္ငန္းေတြ ကလည္း အရင္ကတည္းကရွိတယ္.. အခု လည္းထပ္ၿပီးေတာ့ အမ်ားႀကီး.. ဒီလုပ္ငန္းေတြ တိုးခ်ဲ႕လာတယ္ဆိုေတာ့… ဒီ MAINING ေတြကေနၿပီးေတာ့မွ လုပ္တဲ့ဟာေတြက က်ေနာ္တို႕ သံလြင္ျမစ္ထဲဖက္ေတြကို ဒီအဆိမ့္ျဖစ္ေစတဲ့ ဒီဓာတုေဗဒ … ဒီ POLUTION ျဖစ္ေစတဲ့အရာေတြ ပါသြားနုိင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒါလည္း က်ေနာ္တို႕တိတိက်က် RESEARCH ေတြလုပ္ဖို႕ လုိတယ္။ အဲေတာ့ တကယ္ IMPACT ACCESSMENT ေတြလုပ္ဖို႕လိုတယ္။ ဒါေပမဲ့ စိုးရိမ္ရသလားဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႕က ပါတ္၀န္းက်င္ခ်စ္တဲ့ အဖြဲ႕ေတြဆိုေတာ့ စိုးရိမ္တယ္ေပါ့ေလ။ ဒါေတြကို လုပ္ေဆာင္ေပးေစခ်င္တယ္ေပါ့ေလ
..ေသခ်ာ ေလ့လာဆန္းစစ္မႈေတြ လုပ္ၿပီးေတာ့မွ ထိန္းေၾကာင္းေပးဖို႕…။
ေမး ။ ။ အခုကယားျပည္နဲ႕ရဲ႕ လက္ရွိ သစ္ေတာျပဳန္းတီးမႈအေျခအေနက ဘယ္လိုရွိပါသလဲ..။
ေျဖ ။ ။ သစ္ေတာ ျပဳန္းတီးမႈကေတာ့ ေတာ္ေတာ္ ရွိခဲ့ၿပီးသားဆိုေတာ့ အနာဂတ္မွာ ရွိေတာ့မယ္ေတာင္ မထင္ဘူး… ျပဳန္းစရာ ေတာကမရွိေတာ့လို႕ ေနာက္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႕ ေတာက ေတာ္ေတာ္ေလးေတာ့ ေလ်ာ့သြားၿပီလို႕ သိရတယ္ေပါ့ေနာ။
ဒါေပမယ့္ ခုနေျပာသလိုတိက်တဲ့ DATA ေလးေတြနဲ႕က်ေနာ္တို႕ ရွိဖို႕လိုေနတယ္ေပါ့ေနာ။ အဲဒါေၾကာင့္မို႕လို႕ က်ေနာ္တို႕ KAYAH YOUTH FORUM ကေန တင္ျပေတာင္းဆိုမယ့္အခ်က္ထဲမွာ ျပည္နယ္အစိုးရအေနနဲ႕ က်ေနာ္တို႕ ၀က္ဆိုက္ကေလးတခု ေထာင္ထားေပးမယ္။ အဲဒီ၀က္ဆိုက္မွာ ဒီ ENVIROMENT နဲ႕ပါတ္သက္ၿပီး ေတာ့မွ DATA ေတြကိုေပါ့ေနာ.. ကယားျပည္နယ္မွာ သစ္ေတာဖုန္းလြမ္းမႈက ဘယ္နွစ္ခုနွစ္ကဆိုဘယ္ ေလာက္ရွိ တယ္။ ေနာက္သစ္ထုတ္လုပ္မႈက အစိုးရပိုင္းကထုတ္တာေရာ ကုမၸဏီ ေတြက အဖြဲ႕အစည္း ေတြက ထုတ္တာေရာ သစ္တန္ခ်ိန္ ဘယ္ေလာက္ထြက္ခဲ့တယ္… အဲဒီအတြက္ နိုင္ငံေတာ္က ၀င္ေငြဘယ္ေလာက္ရ ခဲ့တယ္… အခြန္အခေတြဘယ္ေလာက္ရတယ္… ေနာက္ဘယ္ေလာက္ထိေတာက က်န္ေသးတယ္..ဘယ္ေန ရာေတြက မရွိေတာ့ဘူး… ေနာက္အစားထိုးျပန္လည္စိုက္ပ်ိဳးၿပီး ထူေထာင္ထားတဲ့သစ္ေတာေတြေရာ ဘယ္ေလာက္ထိရွိတယ္ အဲဒီ DATA ေတြကုိ သတင္းအခ်က္အလက္ ေတြကို တိတိက်က် က်ေနာ္တို႕ အမ်ားျပည္သူသိေအာင္ ေပါ့ေနာ.. TRANSPERENCY ရွိရွိ ခ်ျပေပးဖို႕ ျပည္သူေတြအေနနဲ႕ က်ေနာ တို႕ ေတာင္းဆိုမႈေတြလည္းရွိပါတယ္။
ေမး ။ ။ အခုက်ေနာ္တို႕လြိဳင္ေကာ္မွာျမင္ေနရတာက တခ်ိဳ႕အမိႈက္ေတြက လမ္းေဘးမွာေတြပဲ စုပံု ထားတာကိုေတြ႕ေနရတယ္ေပါ့ေနာ.. အဲေတာ့ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္နဲ႕သက္ဆိုင္တဲ့့ တျခားအက်ိဳးဆက္ေတြ ဘယ္လိုျဖစ္လာႏိုင္ပါသလဲခင္ဗ်။
ေျဖ ။ ။ ဒီအမိႈက္ကိစၥကေတာ့ တျခားေသာေဒသ တျခားေသာႏိုင္ငံေတြ နဲ႕ယွဥ္ၾကည့္ရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႕ ဆီမွာ အရမ္းႀကီး မဆိုးေသးဘူးလို႕ေတာ့ က်ေနာ္ ေျပာလို႕ရတယ္။ ဘာျဖစ္လို႕လဲဆိုရင္ POPULATION ဒီ လူဦးေရနည္းတဲ့အတြက္လည္း ….
ဒါေပမဲ့ ဘာပဲေျပာေျပာ ၿမိဳ႕နယ္ေတြထဲမွာ လြိဳင္ေကာ္ဆိုေတာ့ အရမ္းဆိုးေနၿပီေပါ့ … ဒီအမိႈက္သရိုက္ကိစၥ ေတြက အရမ္းသံုးစြဲေနလို႕… ဒါေၾကာင့္မလို႕ လူငယ္အဖြဲ႕ေတြက တတ္နိင္သေလာက္ သူတို႕ CAMPAIGN ေလးေတြလုပ္တာ ပညာေပးေလးေတြလုပ္တယ္... ဒါေပမဲ့ ဟို.. လက္ရွိျပႆနာ ISSUE ႀကီးႀကီးျဖစ္ေနၿပီလို႕ေတာ့က်ေနာ္တို႕ ေျပာလို႕မရေပမဲ့ အနာဂတ္အတြက္ က်ေနာ္တို႕အခုကတည္းက ႀကိဳျပင္ထားႏိုင္မွ ေတာ္ကာက်မယ္ေပါ့ေနာ.. အဲေရာဂါက ျဖစ္လာမွ ကုဖို႕က ေတာ္ေတာ္မလြယ္တာဗ် အဲေတာ့ အခုကတည္းကျပည္သူေတြကို ဒါေတြကိုသိေနဖို႕ေပါ့ေနာ။ ျဖစ္နိုင္ရင္ေတာ့ ပလပ္စတစ္ အႏၱာရယ္ကိုသိ ထားမယ္ဆိုရင္… လိုမွသံုးမယ္ေပါ့ေနာ.. တတ္နိုင္ သေလာက္ေလ်ာ့သံုးမယ္။ ..ျဖစ္နုိင္ရင္ ဒီအိပ္တခုကို သံုးၿပီးၿပီဆိုလည္း အႀကိမ္မ်ားစြာ သံုးမယ္ ၿပီးေတာ့စြန္႕ပစ္တဲ့အခါ မွာလည္း တကယ့္ကို စနစ္တက်စြန္႕ပစ္ၾက မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဒါက ႀကိဳတင္ကာကြယ္ထားရာ ေရာက္တာေပါ့…။ ေနာက္ က်ေနာ္တို႕ ပိုစိုးရိမ္တာကေတာ့ ေနာက္ဆုိရင္ ကယားျပည္နယ္ဟာ ယိုးဒယာ နဲ႕ ထိုင္းနဲ႕ နယ္စပ္ တံခါးေတြပြင့္သြား မယ္ဆိုရင္လမ္းမႀကီး ေတြက ပြင့္သြားေတာ့မယ္ ဒါဆိုရင္ အရင္တုန္းက မစည္ကားပါဘူးဆိုတဲ့ က်ေနာ္တို႕ရဲ႕ေဘာလခဲ တို႕ လမ္းတေလွ်ာက္ကၿမိဳ႕နယ္ေတြ အရမ္းနဲ႕ကိုစည္းကားသြားမယ့္ အေနထားမွာေပါ့ေနာ.. ၿပီးေတာ့ သူတို႕ ထိုင္းဖက္ကေနကုန္စည္ေတြ အမ်ားႀကီး၀င္လာမယ့္ အေနအထား ေတြရွိတယ္။ က်ေနာ္တို႕က်န္းမာေရး အတြက္ လည္း သိပ္အေထာက္အကူမျဖစ္ ပတ္၀န္းက်င္ကိုလည္း ညစ္ညမ္းေစတဲ့ ဒီ.. အဲလိုေပါ့ေနာ့.. အစားအေသာက္ေတြ က်ေနာ္တို႕ေခၚတာေတာ့ (junk food) အမိႈက္သရိုက္အစားအစာေတြ အမ်ားႀကီး၀င္လာေတာ့မွာ က်ေနာ္သိတယ္။ အဲေတာ့ အဲဒါေတြ၀င္လာရင္ အဲဒါနဲ႕အတူ က်န္းမာေရးနဲ႕အတူ က်ေနာ္တို႕ပတ္၀န္းက်င္ကို အမိႈက္သရိုက္ ေတြက အရမ္းႀကီးထိခုိက္လာနိုင္တယ္ အဲဒါေၾကာင့္ မို႕လို႕ အခုကတည္းက က်ေနာ္တို႕ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ ထားႏိုင္မွ ေတာ္ကာက်မယ္.. လို႕က်ေနာ္တို႕ျမင္ပါတယ္။
ေမး ။ ။ အခုကယားျပည္နယ္ထဲမွာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိခိုက္မႈအမ်ားဆံုးေနရာက ဘယ္ေနရာလဲ..
ေျဖ ။ ။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိခိုက္မႈအမ်ားဆံုးဆိုရင္ေတာ့ ျပည္နယ္ထဲမွာေတာ့ က်ေနာ္တို႕က တျခားေဒကေတြလို ႀကီးမားတဲ့ အရမ္းႀကီးမားတဲ့ ဟိုစာေပါ့ေနာ.. စက္မႈဇံု ေတြေတာ့ ႀကီးႀကီးမရွိေသး တဲ့အတြက္ IMPACT ေတာ့ က်ေနာ္တို႕မွာေတာ့ ေျပာစရာ ျပစရာေတာ့ သိပ္မရွိပါဘူး။ က်ေနာ္တို႕ စုိးရိမ္တာ ေတာ့ MINGING ေတြပါ သတၱဳေတြ တူးေနတဲ့လုပ္ငန္းေတြက အဲဒီေဒသေတြမွာ ေတာ္ေတာ္ေတာ့ ႀကီးနိုင္တယ္လို႕ ထင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ခက္တာက အဲလုပ္ငန္းေတြေၾကာင့္ ဘယ္ေလာက္ ဒီ ENVIROMENT
အေပၚမွာ ဘယ္ေလာက္ ထိ သလဲ SOCIETY လူမႈ အသိုင္းအ၀ိုင္းမွာ ဘယ္ေလာက္ IMPACT ျဖစ္သလဲ ဆိုတာကိုက်ေနာ္လည္း စိတ္၀င္စားတယ္ခင္ဗ်။ ဒါေပမဲ့ တျခားေလ့လာေနတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြ ရွိမလားေတာ့ မသိဘူး။ က်ေနာ့္မွာေတာ့ အဲဒီ DATA ေလးေတြ အားနည္းေနတဲ့အတြက္ အတိက်ေတာ့ မေျပာနိုင္ေဘူး ေသခ်ာတာကေတာ့ အဲလိုတူးေဖာ္တဲ့လုပ္ငန္းေတြမ်ားရင္ အဲဒီအႀကီးက်ယ္လုပ္တဲ့ ေဒသမွာေတာ့ ..IMPACT ကေတာ့ ပိုၿပီးရွိနိုင္မယ္လို႕ထင္တယ္။ ေတာျပဳန္းမႈေတြေပါ့.. အနည္းဆံုး….။
ေမး ။ ။ ေနာက္ျပီးေတာ့ ဒီ ဘီလူးေခ်ာင္ ေခ်ာင္းေရထဲမွာ အင္းေလးက စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းမွာ အသံုးျပဳတဲ့ ပိုးသတ္ေဆး ေတြပါလာတယ္လို႕ သိရတယ္ခင္ဗ်။ အဲဒါေၾကာင့္ ေဒသခံေတြ ေသာက္သံုးေရကို ထီးစခန္း ကေန သြယ္ယူလာဖို႕ လြတ္ေတာ္အမတ္ေတြက လႊတ္ေတာ္မွာ တင္ျပဖူး တယ္လို႕သိရတယ္ခင္ဗ်။ အဲဒါနဲ႕ပါတ္သက္ၿပီးေတာ့ေရာ့ ဆရာ့အေနနဲ႕ ဘယ္လိုျမင္ပါသလဲ…။
ေျဖ ။ ။ အင္းေလးကန္မွာေတာ့ က်ေနာ္ပိုးသတ္ေဆးေတြ သံုးတာ မ်ားတာေတာ့ က်ေနာ္သိတယ္ခင္ဗ် လက္လည္းလက္ခံပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ္တို႕ အင္းေလး..ကန္ရဲ႕ ေရထဲက ရွိတဲ့ ညစ္ညမ္းမႈေပါ့ေနာ… ပိုးသတ္ေဆးအဆိပ့္ အၾကြင္းအက်န္ေတြကိုလည္း တိုင္းတာၾကတဲ့ သုေတသန တခ်ိဳ႕ရွိေတာ့ အဲဒါကိုေတာ့ လက္ခံလို႕ရေပမယ့္ ဒီစီးလာတဲ့ လမ္းေၾကာင္းကရွည္ေတာ့ ေနာက္ ေရစီးကလည္း အရမ္းမသန္ေတာ့ ဘီးလူးေခ်ာင္း တို႕ဘာတို႕… ဒီ… သူက ဖယ္ခံုအင္း မိုးၿဗဲအင္းကေန တဆင့္လာရတာဆိုေတာ့ ဘီးလူးေခ်ာင္း ထဲထိ ဘယ္ေလာက္ပါလာသလဲေပါ့ ဘာလို႕လဲဆို လမ္းေၾကာင္းက နည္းနည္းရွည္တယ္ဆိုေတာ့.. တခ်ိဳ႕ကလည္းေအာက္မွာ အနည္က်သြားေတာ့ ..ဖယ္ခံုအင္းတို႕ရဲ႕ ေအာက္မွာ က်န္ခဲ့ရင္က်န္ခဲ့မွာေပါ့ ဆိုေတာ့ ဒီေလာက္ထိပိုးသန္႕ေဆး အၾကြင္းအက်န္ေတြက ဘီလူးေခ်ာင္းထဲထိ ပါလာသလားေပါ့။ ေနာက္တခုကလည္း အင္းထဲက ပါလာတာထက္ပိုၿပီးေတာ့ အဆိပ္အေတာက္ ပစၥည္းေတြပါတယ္ဆိုရင္ေတာင္ ပိုၿပီးမ်ားနိုင္တာက က်ေနာ္တို႕ရဲ႕ ..ဘာလဲ…. မိုးၿဗဲနားေလးကေနစၿပီး တ၀ိုက္ေပါ့ ေနာ.. ဘုရားျဖဴ၊ ေဖာင္းေတာ အဲ… အဲဒီစိုက္ကြင္းေတြ ေဘးနားမွာရွိတာေကာ.. ဘီလူးေခ်ာင္းေဘးက အဲဒီစိုက္ခင္းေတြလည္း ၀င္လာတဲ့ပိုးသတ္ေဆးေတြကေန ပိုၿပီးေတာ့ ျဖစ္နိုင္ေျခမ်ားတာေပါ့ အင္းေလးမွာ သံုးလုိက္တဲ့ ပိုးသတ္ေဆးက ေတာ့ အင္းေလး ရဲ႕ ဇကာအင္းဖယ္ခံု အင္းေလာက္မွာ အနည္က်တဲ့ဟာလည္း က်သြားမွာေပါ့။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္ေလာက္ထိ ဒီအထိ စီးေမွ်ာလာလဲဆိုတာကိုေတာ့ က်ေနာ္တို႕ ဘီလူးေခ်ာင္းေရကို ေသခ်ာဓါတ္ခြဲစမ္း သပ္ဖို႕ေတြလိုပါမယ္။ ဘာျဖစ္လို႕လဲဆိုေတာ့ အမ်ားျပည္သူကို ဒီေရနဲ႕ ျပန္ျဖန္႕တယ္ဆိုေတာ့။ က်ေနာ့အထင္ေတာ့ ဒီစည္ပင္တို႕ဘာတို႕ ဒီ ေရျဖန္႕ျဖဴေရးအဖြဲ႕ကလည္း ဒါကို အရမ္းအႏၱာရယ္မရွိလို႕ ဒါကိုျဖန္႕ေနတာလို႕ က်ေနာ္ထင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲလိုပဲ ဘီလူးေခ်ာင္းေရးက ဘယ္ေလာက္ထိသန္႕ သလဲဆိုတာကိုေတာ့ တိက်တဲ့ DATA လည္း က်ေနာ့္မွာမရွိတဲ့အတြက္ … ဒါကိုလည္း က်ေနာ္တို႕ေျပာျဖစ္ၾက ပါတယ္..။
ေမး ။ ။ ျပည္နယ္မွာ သတၱဳတူးေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းေတြ ၿပီးေတာ့ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုတို႕ေဆာက္ဖို႕၊ ခေနာက္စိမ္းစက္ရံုတို႕ေဆာက္ဖို႕ စီမံကိန္းေတြ အမ်ားႀကီး၀င္လာေနတာကို လူထုေတြက ကန္႕ကြက္ ေနၾကတယ္ေပါ့ေနာ ၿပီးေတာ့ ဒီ ဖိုရမ္ စတဲ့ေန႕မွာ စီမံကိန္းေတြကိုကန္႕ကြက္တဲ့အေပၚမွာ ခိုင္လံုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႕ကန္႕ကြက္ၾကဖို႕ ေျခေျချမစ္ျမစ္ရွိၾကဖို႕လိုတယ္လို႕ ဝန္ႀကီးက ေျပာတယ္ခင္ဗ်။ အဲဒါ ဆရာတို႕အေနနဲ႕ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိခိုက္မႈရွိမရွိ သုေတသနျပဳၿပီးေတာ့ စမ္းသပ္ဖို႕ လုပ္ငန္းေတ မရွိဘူးလား။
ေျဖ ။ ။ အဲဒါကေလ က်ေနာ္တို႕ ပညာရွင္လည္းလိုပါတယ္ခင္ဗ်။ ဒီ EIA သေဘာမ်ိဳးေတြေပါ့ေနာ။ ENVIROMENTAL IMPACT ACCESSMENT လုပ္ဖို႕ေပါ့ေနာ။ SOCIAL IMPACT ACCESSMENT လုပ္ဖို႕ေတြ.. ပညာရွင္လည္းလုိတဲ့အတြက္ က်ေနာ္တို႕က အဲဒါ အစိုးရဖက္ကို ေတာင္းဆိုခ်င္တာက အဲဒီလုပ္ငန္းေတြကို မလုပ္ခင္မွာ ဘယ္လိုလုပ္မွာလဲ ဘယ္ေလာက္ႀကီးမွာလဲေပါ့ေနာ။ ဆိုေတာ့ အဲဒီလုပ္ငန္းကလည္း တက္လာနိုင္တဲ့ IMPACT ကလည္းဘယ္ေလာက္ရွိလဲ ရမယ့္အက်ိဳးေက်းဇူးက ဘယ္ေလာက္လဲ။ ထိမွာ နစ္နာမွာနဲ႕ ရမည့္အက်ိဳးေက်းဇူးနဲ႕ယွဥ္ၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႕ လုပ္သင့္လား မလုပ္သင့္လားဆိုတာကို ျပည္သူေတြကဆံုးျဖတ္ပါလိမ့္မယ္။ ဆိုေတာ့ အဲဒီအေျဖမရွိပဲနဲ႕ကို… က်ေနာ္တို႕ခုနေရွ႕ကေျပာခဲ့သလို အေထာက္အထား အရမ္းႀကီးမခိုင္လံုပဲနဲ႕ မလုပ္နဲ႕လို႕ က်ေနာ္တို႕ ခရီးဆက္မယ္ဆိုရင္လည္း က်ေနာ္တို႕ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးကို ဟန္႕တားသလို ေနာက္ျပန္ဆြဲသလိုလည္း ျဖစ္ေနမွာေပါ့ေလ။
အကယ္၍ထိခိုက္နွစ္နာမႈက အရမ္း မေျပာပေလာက္ေအာင္နည္းၿပီးေတာ့ က်ေနာ္တို႕ ေဒသအတြက္ တိုင္းျပည္အတြက္ အက်ိဳးအျမတ္ ေတြအမ်ားႀကီးရမယ္လုပ္ငန္းဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႕ ဟိုစာ လုပ္သင့္တာေပါ့။ ဒါေၾကာင့္.မို႕လို႕EIA .. SIA လုပ္ဖို႕ အစိုးရကေနၿပီးမွ လာလုပ္မည့္ လုပ္ငန္းကုမၸဏီေတြကို တြန္းအားေပးဖို႕ EIA လုပ္ပါ EIA REPORTေပးပါ။ ၿပီးေတာ့ ျပည္သူေတြကိုခ်ျပေပးပါ။ ဒါမွ က်ေနာ္တို႕ ဒီဟာကိုၾကည့္ျပီးေတာ့ ဒါလုပ္သင့္တယ္ မလုပ္သင့္ဘူးဆိုတာ..ျပည္သူေတြကဆံုးျဖတ္ရေတာ့မွာပါ။ ဒီမိုကေရစီေခတ္ႀကီးမွာေတာ့ ဒီလို စၿပီးသြားရေတာ့မယ္ေပါ့ေနာ။ ျပည္သူေတြ ၊ က်ေနာ္တို႕လူငယ္ေတြအတြက္က ဘယ္ေလာက္ ထိလုပ္နိုင္မလဲဆိုေတာ့ ေစာင့္ၾကည့္တဲ့အပိုင္းေတာ့ က်ေနာ္တို႕လုပ္နိုင္ပါတယ္။ ဘယ္လုပ္ငန္းေတြ ကေတာ့ျဖင့္ စည္းကမ္းေဖာက္ေနသလိုပဲ ဘယ္လုပ္ငန္းေတြကေတာ့ျဖင့္ ပတ္၀န္းက်င္ ကိုအရမ္းထိခိုက္ေအာင္ နစ္နာေအာင္ လုပ္ေနသလိုပဲဆိုတာကို က်ေနာ္တို႕ ေစာင့္ၾကည့္တာေလးေတာ့လုပ္နိုင္တယ္။ ေထာက္ျပတာ ေလးေတာ့လုပ္နုိင္တယ္။ အထူးသျဖင့္အဲဒါကို တိတိက်က်စံုစမ္း ဖို႕ စစ္ေဆးဖို႕လိုရင္ေတာ့က်ေနာ္တို႕အစိုးရ ဌာန ေတြကိုတင္ျပရမွာပါ။
ေမး ။ ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းတဲ့ေနရာမွာ ပိုၿပီးေတာ့ ထိေရာက္ေအာင္ ဘယ္လိုေတြလုပ္ေစခ်င္ပါသလဲ၊ ဘယ္လိုလုပ္သင့္ပါသလဲ ဘယ္လိုေတြလုပ္ရမွာပါလဲခင္ဗ်။
ေျဖ ။ ။ အခုက်ေနာ္တို႕အားလံုးေမ်ာ္လင့္ေနတာကေတာ့ ပထမအဆင့္ကေတာ့ ျမန္မာနိုင္ငံရဲ႕ ENVIROMENTAL LAWS ကအရမ္း ေကာင္းဖို႕လုိပါတယ္။ အရမ္းကိုတိတိက်က်နဲ႕ ခိုင္ခိုင္မာမာနဲ႕ ရွိဖို႕လုိပါတယ္။ ဒါမွ သာလ်င္ မၾကာခင္၀င္လာမည့္ နိုင္ငံျခားရင္းနီးျမဳပ္နံမႈေတြကလည္း အမ်ားႀကီးလာ ေတာ့မယ္ဆိုေတာ့ အဲဒီအေပၚမွာ က်ေနာ္တို႕က ဥပေဒရွိမွသာလ်င္ ဒါကို စနစ္တက်ကိုင္တြယ္ၿပီး ေတာ့စီမံနိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႕လို႕ ပထမအခ်က္ကေတာ့ က်ေနာ္တို႕ ENVIROMENTAL LAWS ကိုအရမ္းေကာင္းေစခ်င္ပါတယ္။ LAWS ရွိရံုနဲ႕လည္းမၿပီးဘူး LAWS AND FORCEMENT ေပါ့။ အဲဒီ LAWS အတိုင္း တကယ္ ထိထိေရာက္ေရာက္အေရးယူေဆာင္ရြက္တာလည္းရွိဖို႕.. အဲခ်ိန္မွာ ျပည္သူေတြမွာ လည္းတာ၀န္ရွိတယ္။ ျပည္သူေတြကလည္း EVIROMENTAL AWARENESS ဆိုတဲ့ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္း ေရးနဲ႕ပါတတ္သက္တဲ့ အသိပညာဗဟုသုတ .. ဘာလုပ္ရင္ ဘယ္လုိထိမယ္… ဘာလုပ္ရင္ေတာ့မထိခိုက္ဘူး… ဆိုတဲ့ စစ္မွတ္တဲ့ ဗဟုသုတေတြေတာ့့ရွိေနဖို႕လိုတယ္။ ဟိုေၾကာက္စရာမလိုတဲ့ဟာကိုလည္း အရမ္းႀကီး ဇြတ္ ေၾကာက္ၿပီးစိုးရိမ္ေနမယ္ဆိုရင္ က်ေနာ္တို႕ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈေတြ အရမ္းေနာက္ေႏွးသြားနိုင္တယ္ ။ ဆိုေတာ့ ဒါေပမဲ့ ေၾကာက္ရမယ့္ ဟာကိုလညး္ ေၾကာက္ဖို႕လုိတယ္ ဒါေတြ လုပ္ရင္ေတာ့ ဒီလိုထိခိုက္မွာပဲ ဆိုတာကို ျပည္သူေတြကသိတယ္ဆိုရင္ ဘယ္သူလုပ္တယ္။ ဘယ္လိုလုပ္ေနတယ္၊ အကယ္၍ မေသခ်ာေသးရင္ေတာ့ မေသခ်ာတဲ့ စကားနဲ႕ပဲေျပာဖို႕လိုတယ္။ အရမ္းႀကီးစြတ္ၿပီးေျပာ လုိက္လို႕ လည္းမရဘူး။ ဒါဆိုရင္ က်ေနာ္တို႕ သံသယ ရွိလာၿပီဆိုတဲ့အဆင့္မွာ ေသခ်ာစံုစမ္းဖို႕ စစ္ေဆးဖို႕ ACCESSEMENT ေတြလုပ္ဖို႕ RESEARCH ေတြလုပ္ဖို႕ လိုၿပီလားေပါ့ေနာ..အဲဒါေတြ ျပည္သူဖက္ကလည္းအသံေတြတက္လာဖို႕လုိပါတယ္။ က်ေနာ့္အေန နဲ႕ ေပါ့ေနာ.. ေနာက္တခုကေတာ့ ျမန္မာနိုင္ငံမွာ အခုအသစ္ဖြဲ႕စည္းလိုက္တဲ့ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္း သိမ္းေရးနဲ႕ သစ္ေတာ ၀န္ႀကီးဌာနမွာေပါ့ေနာ.. ENVIROMENTAL နဲ႕ပါတ္သက္တဲ့ Consultation နဲ႕ပါတ္သက္တဲ့ဌာနကို ေသခ်ာျမန္ျမန္ေလးေပါ့ေနာ့ ၀န္ထမ္းအေရးအတြက္ ေလာက္ေလာက္ငွငွနဲ႕ တကယ္လုပ္ငန္းေတြကိုစၿပီးေတာ့ မွေဆာင္ရြက္ဖို႕ေနာက္ၿပီးေတာ့ ေဒသခံဒီလိုလူငယ္အဖြဲ႕ေတြ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး လုပ္ရွားတဲ့အဖြဲ႕ေတြကိုလည္း လက္တြဲပူးေပါင္း အားေပးကူညီဖို႕ အဲဒါေတြအမ်ားႀကီးလိုပါတယ္။
ေမး ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ် ၿပီးေတာ့ ဒီ္FORUM နဲ႕ပါတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဘယ္လုိရလဒ္ေတြထြက္လာမလဲခင္ဗ်။
ေျဖ ။ ။ ဒီYOUTH FORUM ကေတာ့ ရိုးရိုးရွင္းရွင္းေလးပါပဲ လူငယ္ေတြ က်ေနာ္တို႕လာဆံုၾကတယ္။ ေခါင္းစဥ္ေတြကေတာ့ ဒါ ေယ်ဘုယဆန္တဲ့ခါက်ေတာ့ အမ်ားႀကီးပဲ ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႕ အဲမွာ က႑အလိုက္ေဆြးေႏြး ၾကတယ္ ေဆြးေႏြးတဲ့ဟာေတြေပၚမွာ က်ေနာ္တို႕ အစိုးရပိုင္းကို က်ေနာ္တို႕ ျဖစ္ေစခ်င္တာေတြကိုလည္းတင္ျပမယ္။ ဒါေတြလုပ္ေပးပါ… တခ်ိဳ႕ကလည္း ပုဂၢလိက စီပြားရွင္ေတြကို ေျပာခ်င္တဲ့စကားေတြပါမယ္။ တခ်ိဳ႕က အရပ္ဖက္ ျပည္သူအဖြဲ႕အစည္းေတြပါမယ္။ NGO ေတြြတို႕ အဖြဲ႕ေတြကိုတင္ျပတာေတြရွိမယ္ ။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ဒီလူငယ္ေတြထလုပ္ရမယ္ဟာေတြ ACTION ေတြရွိပါတယ္။ အဲဒါေလးေတြထြက္လာမယ္။
ေမး ။ ။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရးနဲ႕ပါတ္သက္လို႕ေကာ ဆရာ့အေနနဲ႕ ဘာမ်ားထပ္ျဖည့္စြက္ ေျပာခ်င္ပါေသးလဲခ်င္ဗ်။
ေျဖ ။ ။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္မွာေတာ့ အထူးသျဖင့္ေတာ့ ကယားျပည္နယ္မ်ာေတာ့ က်ေနာ္တို႕က သစ္ထုတ္လုပ္မႈကိုအရမ္းအားျပဳတဲ့ လုပ္ငန္းေလးကိုေတာ့ နည္းနည္းထိန္းေစခ်င္တယ္။ ေနာက္ သစ္ေတာျပန္ လည္ထူေထာင္ေရး ထိန္းသိမ္းေရးေတြကိုလည္း ဦးစားေပးၿပီးေတာ့ မ်ားမ်ားလုပ္ေစခ်င္တယ္။ တျခားဟို ဓာတုေဗဒ အဆိပ့္သင့္တဲ့ကိစၥ ကေတာ့ က်ေနာ့အထင္ေတာ့ကယားျပည္နယ္မွာေတာ့တအားႀကီး ႀကီးႀကီးမား မား မရွိေလာက္ေသးဘူး.ေပါ့ေနာ။ ေနာက္တခုက ျပည္သူ ေတြက အခုကတည္းက ပတ္၀န္းက်င္ထိန္း သိမ္းေရးနဲ႕ပါတ္သက္တဲ့ အသိပညာ ဗဟုသုတေတြၾကြယ္၀ေနဖို႕လိုေနတယ္ေပါ့ေနာ။ အဲဒါေလးေတြ ေျပာခ်င္ပါတယ္။
http://burmese.bnionline.net/index.php/interview/kantarawaddy/15227-2013-09-02-15-56-00.html
0 comments:
Post a Comment
အခုလုိအၾကံျပဳေပးတဲ့အတြက္ေက်းဇူးတင္ပါတယ္